Wanneer u in koude regionen onvoldoende eet of niet over een goede uitrusting beschikt, stelt u zich al snel bloot aan onderkoeling. Maar uw lichaamswarmte kan op vier verschillende manieren uit uw lichaam ontsnappen namelijk:

– Stroming (overdracht aan b.v. koelere lucht)
– Geleiding (overdracht aan een ander voorwerp)
– Straling (overdracht door b.v. straling van de zon)
– Verdamping (overdracht door zweet)

Wij spreken van hypothermie (onderkoeling) als de kerntemperatuur van uw lichaam lager is dan 35 C°. Hypothermie komt meestal voor bij windsurfers, zeilers, sportduikers en zwemmers, die onverwacht in koud water zijn geraakt. Het lichaam zal een grote hoeveelheid warmte afstaan aan het water. In de volgende twee tabellen zijn de verschijnselen bij verschillende lichaamstemperaturen en de geschatte overlevingstijd bij verschillende watertemperaturen uiteengezet. De waarden van de tabellen zijn globaal, omdat deze afhankelijk zijn van de lichamelijk conditie en het uithoudingsvermogen van het individu.

Wij spreken van hypothermie (onderkoeling) als de kerntemperatuur van uw lichaam lager is dan 35 C°. Hypothermie komt meestal voor bij windsurfers, zeilers, sportduikers en zwemmers, die onverwacht in koud water zijn geraakt. Het lichaam zal een grote hoeveelheid warmte afstaan aan het water. In de volgende twee tabellen zijn de verschijnselen bij verschillende lichaamstemperaturen en de geschatte overlevingstijd bij verschillende watertemperaturen uiteengezet. De waarden van de tabellen zijn globaal, omdat deze afhankelijk zijn van de lichamelijk conditie en het uithoudingsvermogen van het individu.

De geschatte overlevingstijd van de temperaturen onder 15 C° worden groter wanneer u de juiste houding in het water kunt aannemen (zie overleving in water). Verder zijn er nog enkele andere factoren die van invloed kunnen zijn bij het koelingsproces. De effecten van kleding en beweging op daling van de lichaamstemperatuur spelen een belangrijke rol. Gekleed in het water geeft minder daling van de lichaamstemperatuur dan ontkleed en een persoon die niet beweegd in het water zal ook minder warmte verliezen. Iemand met veel onderhuids vetweefsel zal minder snel afkoelen.
Onderhuids vetweefsel dient voor de warmte-isolatie, vet is namelijk een slechte warmtegeleider.
U kunt m.b.v. een formule die enkele wetenschappers hebben uitgewerkt, de overlevingstijd in minuten berekenen. Omgerekend zal water met een temperatuur van 15 graden een overlevingstijd hebben van 277 minuten (4 uur en 37 minuten). Uw lichaam kan ook onderkoeld raken door de combinatie van de luchttemperatuur en de windsnelheid. Dit noemt men ook wel de windchill factor. In de onderstaande tabel kunt u drie verschillende factoren aflezen,

– Factor 1, bevriezingsgevaar aanwezig.
– Factor 2, uw huid kan binnen 1 minuut bevriezen.
– Factor 3, uw huid kan binnen 30 seconden bevriezen.

Preventie tegen onderkoeling

U zult ten eerste de juiste kleding moeten dragen die aansluit bij de weersomstandigheden. U kunt voordat u aan een tocht begint uw huid inwrijven met een beschermende crème. Deze crème vormt op de huid een vochtwerende beschermingslaag.
Wanneer u onderkoeling of hypothermie tijdig opmerkt, kunt u eventueel uw natte kleding vervangen door droge. Iemand die onderkoeld is geraakt mag alleen iets eten of drinken als hij of zij dit zelf kan vasthouden. Het drinken van warme thee met druivesuiker is uitstekend in zo’n situatie. Het inwrijven van de huid met sneeuw heeft geen zin als deze al onderkoeld is. Drink nooit alcohol om het warmer te krijgen. Alcohol verwijdt de bloedvaten, waardoor uw kostbare lichaamswarmte kan ontsnappen en de onderkoeling alleen maar groter zal worden. Iemand die onderkoeld is geraakt is zeer gevoelig voor plaatselijke bevriezing.

Wat te doen bij onderkoeling?

– Zo snel mogelijk de patiënt op een beschutte plek leggen
– Leg de patiënt indien aanwezig in een slaapzak en laat enigszins vochtige kleding aan
– Trek alleen doorweekte en koude kleding uit , vervangen door droge
– Leg het hoofd van de patiënt enigszins lager dan het lichaam.
– Dien warme zoete drank toe (indien niet bewusteloos)
– Controleer continu de hartslag en ademhaling
– hulp inschakelen
– Als er een geval voordoet kunnen er meerdere zijn of gaan komen

Wat je nooit mag doen bij onderkoeling!

– Alcohol toedienen
– Fysieke inspanning laten doen om warm te blijven
– Hete waterkruiken bij de patiënt leggen
– Doorlopen indien de verschijnselen zich voordoen.