Hoe omschrijf je nu risico binnen de buitensport?

De buitensportorganisatie en instructeurs dragen een morele en wettelijke verantwoordelijkheid om de risico’s voor collega’s, deelnemers en derden daadwerkelijk tot een minimum te beperken. We maken hierbij onderscheid tussen direct verbonden risico’s en aanvaardbare risico’s.

Direct verbonden risico’s zijn inherent aan buitensportactiviteiten en kunnen vaak niet volledig geëlimineerd worden. Echter, door gepaste maatregelen te nemen, kunnen deze risico’s wel tot een ethisch en sociaal aanvaardbaar niveau worden beperkt.

Aanvaardbare risico’s verwijzen naar het maximale niveau van risico dat ethisch en sociaal aanvaardbaar is. Internationaal worden risiconiveaus vaak ingedeeld in vijf categorieën. Een illustratief voorbeeld is de classificatie van lawinegevaar, waarbij aanvaardbaar risico zich uitstrekt tot classificatie 2, terwijl risico’s die vallen onder classificatie 3 tot en met 5 als niet-aanvaardbaar worden beschouwd.

Deze classificatie is cruciaal binnen risicomanagement en speelt een rol in risicoanalyses. Het restrisico, ook wel bekend als het daadwerkelijke risico, verwijst naar het overblijvende risico na het implementeren van beheersmaatregelen door buitensportorganisaties en instructeurs.

Ongevallentheorie

Meestal doen zich ongevallen voor wanneer twee soorten gevaren samenkomen en een interactie creëren, wat resulteert in een ongevalpotentieel. Een situatie met een laag ongevalpotentieel is bijvoorbeeld vlakwaterkanoën op een mooie zomermiddag, terwijl ijsklimmen in hoog alpien terrein een situatie met een hoog ongevalpotentieel is.

De score van het ongevalspotentieel is afhankelijk van twee factoren:

• het aantal aanwezige gevaren
• de ernst van deze gevaren

Hoe sterker de interactie tussen deze twee factoren, hoe groter de kans op een ongeval en dus hoe hoger het potentiële risico wordt. Gevaren kunnen op verschillende manieren worden geclassificeerd, afhankelijk van hun bron (bijvoorbeeld een steile afgrond of een gletsjerspleet) en de omstandigheden (zoals het weer of andere factoren die deze kunnen beïnvloeden).

Objectieve gevaren

Objectieve gevaren, ook wel natuurlijke gevaren genoemd, zijn risico’s die voortkomen uit de lokale omgeving en buiten menselijke controle vallen. In hun meest extreme vorm kunnen ze natuurrampen omvatten, zoals overstromingen en aardbevingen. Enkele realistische voorbeelden van objectieve gevaren zijn:

• Lawines en steenslag als gevolg van temperatuurverschillen
• Extreme weersomstandigheden zoals storm, onweer en zware regenval
• Plotseling omvallende bomen

Subjectief gevaar

Subjectieve gevaren zijn beheersbare risico’s die door menselijke omstandigheden worden veroorzaakt. Enkele voorbeelden van subjectieve gevaren zijn:

• Onjuiste instructie
• Menselijke beslissingen
• Keuze of gebruik van materiaal
• Organisatie en werkwijzen
• Het ongevalspotentieel van subjectieve en objectieve gevaren

Wanneer objectieve en subjectieve gevaren samenkomen, ontstaat er een hoger potentieel voor ongevallen. Omgevingsgevaren zijn risico’s en omstandigheden die voortkomen uit lokale omstandigheden en objectief zijn, buiten menselijke controle. Menselijke gevaren zijn risico’s en omstandigheden die voortkomen uit een groep of individu en subjectief zijn, maar wel beheersbaar.

De wisselwerking tussen deze twee soorten gevaren kan de kans op een ongeval vergroten, waardoor het potentieel voor ongevallen aanzienlijk toeneemt.